Afdrukbare versie   |  

Laatst bijgewerkt op 11.08.2017

Sedert 2011 wordt door het FAVV de antimicobiële resistentie van pathogenen en indicatorkiemen bij kalveren, varkens en pluimvee opgevolgd. Eveneens wordt het voorkomen van ESBL-producerende kiemen op oa pluimveevlees onderzocht.

Om een overzicht te krijgen van de Europese situatie wordt vanaf 2014 deze monitoring verplicht opgelegd aan de hand van een Europees besluit. De antimicrobiële resistentie van o.a. E. coli, Salmonella en Campylobacter zal dus opgevolgd worden.

AMCRA

Het Kenniscentrum AMCRA (Antimicrobial Consumption and Resistance in Animals), een initiatief van alle betrokken actoren uit de sector en mede ondersteund en gefinancierd door het FAVV en het FAGG (Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten), heeft zijn derde werkingsjaar achter de rug. Verschillende strategische doelstellingen voor de periode 2014-2015 werden reeds bereikt. Twee adviezen werden gepubliceerd. Het advies 'depot – geneesmiddelenvoorraad' beschrijft de rol van de dierenartsen en veehouders en zet tevens aanbevelingen en adviezen over de voorwaarden tot enerzijds het depot, toedienings- en verschaffingsrecht voor de dierenarts en anderzijds over de voorraad bij de veehouder uiteen in het kader van verantwoord gebruik van antibacteriële middelen. Het advies 'datacollectie van de voorschriften en het gebruik van met antibiotica gemedicineerde voeders' formuleert voorstellen met het oog op het centraal elektronisch verzamelen van de voorschriften van gemedicineerde voeders en het bespreken van de voorwaarden voor het gebruik van gemedicineerde voeders.

Het formularium en gids voor het verantwoord antibioticagebruik bij gezelschapsdieren en paard werden gepubliceerd. De reeds gepubliceerde formularia en gidsen (varken – rundvee – pluimvee) werden geactualiseerd.

De overige doelstellingen worden gefinaliseerd in de loop van 2015 waaronder een advies over vaccinatie kaderend binnen goede bioveiligheid en een advies over invloedsfactoren op het antibioticagebruik. Het Visie 2020 plan, het initiatief van de sector voor hun antibioticumbeleid tot en met 2020, wordt eveneens verder geconcretiseerd in 2015.

Net zoals de vorige jaren werden in 2014 sensibilisatiecampagnes voor veehouders en dierenartsen georganiseerd om verantwoord gebruik van antimicrobiële middelen te stimuleren. AMCRA nam in 2014 deel als spreker aan talrijke nationale een internationale studiedagen, zetelde in meerdere wetenschappelijke begeleidingscomités en was vertegenwoordigd op Expovet en Agriflanders.

Ook in 2015 gaat de samenwerking tussen AMCRA en de overheid verder en werden een reeks nieuwe doelstellingen vastgelegd. AMCRA zal continu advies verlenen bij de ontwikkeling van het nationale datacollectiesysteem (Sanitel-Med) om harmonisatie tussen de systemen van de sectoren en Sanitel-Med te bewerkstelligen. Ze zal ook in 2015 optreden als katalysator voor verantwoord gebruik van antibacteriële middelen door communicatie met en sensibilisatie van het doelpubliek op lokaal en nationaal niveau (o.a. aan de hand van roadshows, verspreiding van de adviezen/doelstellingen, etc.). De implementatie van de reeds gepubliceerde adviezen zal opgevolgd worden aan de hand van een jaarlijkse evaluatievergadering. Gezien de strijd tegen de antimicrobiële resistentie een internationale uitdaging is zullen internationale zusterorganisaties geïnventariseerd worden met de bedoeling ermee contacten te leggen en een samenwerking te stimuleren.

Monitoring van antimicrobiële resistentie bij pathogene bacteriën

Campylobacter

* in het kader van een Europees project

De antimicrobiële resistentie van Campylobacter jejuni bij pluimvee voor fluorquinolonen en voor tetracycline is gestegen vergeleken met 2013 (respectievelijk met +17% en met +14%). De multiresistentie verlaagt verder (-19,7%).

Er is een lagere multiresistentie voor Campylobacter coli bij pluimvee (-28,3%).

Er is een lagere multiresistentie voor tetracycline en fluorquinolonen van Campylobacter coli bij varkens (respectievelijk -7% en -8%), terwijl de resistentie voor streptomycine verhoogd is (+27,5%).

Salmonella

Er werden bij braadkippen op bedrijfsniveau 167 Salmonella-isolaten onderzocht. 7 isolaten (3 S. Paratyphi B var. Java, 1 S. Typhimurium en 3 van de O4 serogroep) vertoonden eigenschappen van ESBL- en/of AmpC producerende kiemen.

Resultaten van de meest voorkomende serotypes genomen bij braadkippenbedrijven

In vergelijking met vorige jaren valt in 2014 het groot aantal S. Infantis isolaten op waarvan eveneens een groot percentage multiresistent is. Eveneens waren alle S. Minnesota en S. Livingstone isolaten resistent tegen minstens 1 antibioticagroep daar waar in 2013 nog 55,6% en 17,4% respectievelijk van de isolaten resistent waren voor alle geteste antibioticagroepen. In 2013 waren 18% van de stammen resistent, in 2014 slechts 90%. De resultaten kunnen echter niet volledig vergeleken worden gezien er verschillende groepen van antibiotica getest werd in 2014 in vergelijking met 2013 wegens de harmonisatie op EU-niveau. Florfenicol, kanamycine en streptomycine werden vervangen door azithromycine, meropenem en tigecycline.

In levensmiddelen wordt een analyse van antibioticaresistentie uitgevoerd bij de 294 meeste voorkomende serotypes (S. Enteritidis werd het vaakst teruggevonden bij pluimveevlees, S. Typhimurium bij varkensvlees).

* de resistentie voor colistine is aanzienlijk hoger geworden (28,6% in 2014, ofwel +13,6%)
** de multiresistentie is lichtjes verhoogd in vergelijking met 2013 (+5%)

In het kader van een Europese monitoring werden 82 salmonellastammen getest afkomstig van monsters genomen in pluimveeslachthuizen en dit in het kader van de monitoring op de naleving van de proceshygiënecriteria. De stammen waren resistent voor trimethoprime (54%), (fluor)quinolonen en voor sulfonamiden (44%).

Monitoring van antimicrobiële resistentie bij indicatorkiemen

In 2014 werd de monitoring van de antimicrobiële resistentie van E. coli bij pluimvee, varkens, jonge runderen en vleeskalveren verder gezet. De resultaten kunnen echter niet volledig vergeleken worden gezien er verschillende groepen van antibiotica getest werd in 2014 in vergelijking met 2013 wegens de harmonisatie op EU-niveau. Florfenicol, kanamycine en streptomycine werden vervangen door azithromycine, meropenem en tigecycline. De resultaten voor azithromycine en tigecycline kunnen nog niet geïnterpreteerd worden gezien de breekpunten nog niet vastgelegd werden.

Voor alle diersoorten werden minder resistente E. coli isolaten en minder multiresistente isolaten teruggevonden in vergelijking met 2013.

Bij jonge runderen zijn de resistentieniveaus het laagst in vergelijking met de andere onderzochte diersoorten. Bij varkens komt vooral resistentie voor tegen tetracycline en sulfonamide. Er was een daling van de resistentie tegen tetracycline in 2014 ten opzichte van 2013. De voorbije vier jaar werd bij pluimvee en vleeskalveren een algemene dalende trend in resistentie en multiresistentie waargenomen voor alle geteste antibiotica met uitzondering van gentamycine. Meeer dan 50% van de stammen blijven toch multiresistente. De trendanalyse vertoont eveneens een dalende trend voor ESBL-producerende E. coli's bij pluimvee.

* -4% in vergelijking met 2013

In het kader van een Europese monitoring, werden 257 isolaten van ESBL-E. coli geanalyseerd die afkomstig waren van vers vlees van pluimvee dat bemonsterd werd in de distributiesector en dit om hun antimicrobiële resistentie te bepalen : enkel 3 % van de stammen waren resistent voor breedspectrumantibiotica van de groep van carbapenems die in de humane geneeskunde aangewend worden.