Activiteitenverslag 2020 van het FAVV

Hormonen en residuen Wegcontroles Controle van reizigers bij de douane Postpakketten Gewasbeschermingsmiddelen Andere acties

Andere acties Afdrukbare versie | Laatst bijgewerkt op 11.06.2021

Food, vlees / vis, eieren en melkproducten

Inleiding

Cel 3 van de Nationale Opsporingseenheid (NOE) behandelt fraudecases met betrekking tot levensmiddelen. Deze materie omvat onder meer vlees, vis, eieren, zuivel maar ook levensmiddelen die niet in voorgaande categorieën vallen. De cel bestaat uit 10 fraudeonderzoekers waarvan 3 Franstalige en 7 Nederlandstalige inspecteurs en controleurs.

Gecoördineerde acties

Wanneer de NOE signalen ontvangt die er op wijzen dat een nieuw fraudefenomeen een opmars maakt of bij vermoeden van een voedselfraude op grotere schaal waarbij uniforme controles op meerdere locaties noodzakelijk zijn, al dan niet in samenwerking met externe partners, wordt een gecoördineerde actie georganiseerd.

In 2020 heeft cel III 15 van dergelijke acties uitgevoerd. Hieronder worden enkele van deze acties kort besproken.

Tonijn

Tonijn is een bijzonder fraudegevoelig product onder meer omwille van de kostprijs ervan. De kleur van tonijn geeft de consument een indicatie over de versheid en de kwaliteit ervan en is dus een belangrijk aspect in de handel van tonijn. De kleur van tonijn kan illegaal worden beïnvloed om de consument te misleiden door de tonijn verser doen ogen dan die eigenlijk is. Deze illegale behandeling van tonijn kan als volgt gebeuren:

Behandeling met koolstofmonoxide (CO) ‘Cold Smoke’ methode
Toevoeging van nitraat/nitriet
Toevoeging van ascorbinezuur / citroenzuur

In 2020 werd een grootschalige actie georganiseerd waarbij 73 monsters werden genomen van zowel verse als diepgevroren tonijn in groot- en kleinhandels.

Onderstaande parameters werden geanalyseerd:

Indeling	Parameter(s)
Substanties die gebruikt worden om de kleur illegaal te beïnvloeden	Citroenzuur, ascorbinezuur Nitraat, nitriet CO Wateroplosbare kleurstoffen (amarant)
Indicatoren bederf	Histamine, TVB-N
Andere	Authenticiteit

In totaal werden 37 monsters als niet-conform beschouwd, dit is iets meer dan de helft van de monsters. In figuur 1 wordt een overzicht gegeven van de resultaten per geanalyseerde parameter. Van de niet-conforme monsters was 92% diepgevroren en 8% verse tonijn. De oorsprong van de niet-conforme tonijn was in 92% van de gevallen Vietnam, 5% Spanje en 3% Nederland.

Figuur 1: Resultaten actie tonijn per geanalyseerde parameter

In totaal werd 79 ton tonijn als niet-conform beschouwd waarvoor ofwel vernietiging of wederuitvoer als maatregel werd opgelegd. Van deze 79 ton werd 35 ton illegaal behandeld met CO. Het is de eerste keer dat dergelijke niet-conformiteit werd vastgesteld op Belgisch grondgebied. Bij de overige 44 ton werden niet-conformiteiten vastgesteld met betrekking tot toevoeging van ascorbinezuur en/of nitraat/nitriet.

Self storage

In twee cases bij de NOE werden lachgaspatronen en andere levensmiddelen aangetroffen in een self storage bedrijf. Deze vaststellingen hebben aanleiding gegeven tot een grotere actie waarbij een welbepaald self storage bedrijf gecontroleerd werd. De lijst van de beschikbare opslagplaatsen werd geanalyseerd en een risicoprofiel werd opgemaakt. Natuurlijke personen of ondernemingen met een activiteit of vermoeden van activiteit in de voedselketen werden als ‘target’ beschouwd. Alle opslagplaatsen van voormelde targets werden door de huurders in opdracht van de NOE geopend. De volgende vaststellingen werden gedaan:

opslagplaats zonder registratie bij het FAVV;
opslagplaats zonder toelating bij het FAVV;
registratie als trader bij het FAVV, maar fysiek bezit van levensmiddelen.

In figuur 2 wordt een grafisch overzicht gegeven van de resultaten. In totaal werden 26 opslagplaatsen gecontroleerd waarvan er 15 als niet-conform werden beschouwd m.a.w. waarbij minstens één van bovenstaande inbreuken werden vastgesteld. Twee vooropgestelde targets beschikten bij controle niet (meer) over een actieve opslagplaats.

Deze actie toont aan dat in dergelijke opslagbedrijven levensmiddelen worden gestockeerd. Deze locaties zijn echter niet bekend bij het FAVV en worden dus niet onderworpen aan officiële controles.

Figuur 2: Overzicht resultaten actie self storage

Lachgas

In 2020 heeft de NOE 11 dossiers behandeld in het kader van de lachgasproblematiek. Lachgas (N₂O) kent z’n opmars als partydrug en is onder andere verkrijgbaar in capsules. In de voedselketen wordt lachgas gebruikt in slagroompatronen. De handel in dergelijke patronen vereist een activiteit in de voedselketen. In 11 dossiers werd de NOE geconfronteerd met de illegale handel in slagroompatronen of lachgascapsules met het oog op oneigenlijk gebruik als drug. In totaal werden 354 dozen met slagroompatronen (+/- 600 slagroompatronen per doos) en 46 flessen (met inhoud van 1 liter tot 5 liter) aangetroffen en in beslag genomen.

Opson IX en X

De NOE neemt naar jaarlijkse gewoonte deel aan de internationale actie Opson. Operatie Opson is een internationale actie, gecoördineerd door Europol, waaraan verschillende lidstaten en derde landen deelnemen. Deze actie richt zich op voedselfraude (ὄψον = voedsel) en meer bepaald namaak levensmiddelen en ondermaatse levensmiddelen. Met namaak levensmiddelen worden levensmiddelen bedoeld die in strijd zijn met intellectuele eigendomsrechten. Met ondermaatse levensmiddelen worden levensmiddelen bedoeld die niet voldoen aan de Europese en nationale wetgeving.

Cel 3 van de NOE werkte zowel in de editie van 2019-2020 en 2020-2021 samen met de Algemene Administratie van de Douane en Accijnzen van FOD Financiën. Meer bepaald worden invoercontroles georganiseerd waarbij niet veterinair aangifteplichtige zendingen worden geviseerd. De invoercontroles vinden plaats in Brucargo en de haven van Antwerpen. In de editie 2020-2021 werd de actie omwille van COVID-19 beperkt tot controles in Brucargo.

Tijdens de editie 2019-2020 werd door de NOE in totaal 43 ton ondermaatse levensmiddelen in beslag genomen en vernietigd. De vastgestelde inbreuken waren:

Tekortkomingen wat betreft traceerbaarheid;
Niet-conforme temperatuur;
Aanwezigheid van quarantaineorganismen;
Invoer van dierlijke substanties zonder geldig gezondheidscertificaat;
Niet-conforme analyse.

De resultaten van editie 2020-2021 zijn nog niet bekend.

Sulfiet

Het gebruik van sulfiet in vleeswinkels ter bevordering van de rode kleur en het maskeren van bederf van vlees is niet nieuw. Naar aanleiding van vaststellingen tijdens twee cases bij de NOE werden twee gecoördineerde acties georganiseerd. Van de eerste actie werden 7 van de 20 locaties niet conform bevonden op het gebruik van sulfiet, dit is 35%. De resultaten van de tweede actie waren nog meer beduidend nl. op 18 van de 30 bezochte locaties werd het gebruik van sulfiet vastgesteld, dit is 60%.