Activiteitenverslag 2022 van het FAVV - De voedselveiligheidsbarometer

De voedselveiligheidsbarometer

Laatst bijgewerkt op 20.06.2023

De voedselveiligheidsbarometer is een instrument dat in 2010 werd ontwikkeld door het Wetenschappelijk Comité (SciCom) ingesteld bij het FAVV. Hiermee kan op jaarbasis een beeld worden verkregen van de evolutie van de algemene toestand van de voedselveiligheid in België (cf. Avis 28-2010 (PDF)). De barometer is gebaseerd op een reeks van indicatoren die betrekking hebben op de hele voedselketen: vanaf de preventieve aanpak (autocontrole, inspecties), over de controle van producten (op de aanwezigheid van chemische en biologische gevaren), tot de gevolgen voor de volksgezondheid (voedseltoxi-infecties).

In 2018 werd de voedselveiligheidsbarometer geëvalueerd wat leidde tot een nieuwe versie van de barometer, versie 2 (cf. Avis 06-2018 (PDF)). In deze tweede versie werden een aantal indicatoren geschrapt, geherformuleerd of samengevoegd. De resultaten van de tweede versie van de barometer zijn bijgevolg niet vergelijkbaar met de resultaten van de eerste versie.

De voedselveiligheidsbarometer (versie 2) geeft voor 2022 een afname van 9,1 % weer ten opzichte van 2021.

Dit is grotendeels het gevolg van een belangrijke toename ten opzichte van 2021 van het aantal meldingen van personen getroffen door een collectieve voedseltoxi-infectie (CVTI), waaronder ook een toename van het aantal gevallen van listeriose, salmonellose en campylobacteriose. Het totaal aantal personen betrokken bij CVTI’s in 2022 is meer dan verdubbeld t.o.v. 2021 (4.247 versus 2.070 personen). Dit is het hoogste aantal geregistreerd sinds het begin van de berekening van de barometer. De stijging van het totaal aantal CVTI’s in 2022 t.o.v. 2021 was beperkter met een toename van 52% (830 versus 547 CVTI’s). Mogelijke verklaringen voor het verhoogde aantal personen betrokken bij CVTI’s in 2022: de horeca werkt terug op volle kracht na de coronaperiode, mensen zijn alerter geworden en melden vaker ziekte (naar aanleiding van o. a. de coronaperiode en de salmonella-incidenten in 2022). Ten slotte waren er een aantal uitbraken waarbij een groot aantal mensen betrokken waren.

Voor de preventieve aanpak (autocontrole, meldingsplicht, traceerbaarheid) zijn er drie indicatoren gelinkt aan gevalideerde autocontrolesystemen en drie indicatoren gelinkt aan gunstige inspecties. Voor de autocontrolesystemen in de toeleveringssector voor de primaire productie is er een stijging t.o.v. 2021. Voor de autocontrolesystemen in de primaire productiesector en autocontrolesystemen in de transformatiesector daarentegen is er een daling. Voor deze indicatoren is er nog ruimte voor verdere verbetering.

De indicatoren voor gunstige inspecties zijn stabiel t.o.v. 2021, met een lichte stijging voor inspecties m.b.t. traceerbaarheid in de voedselketen. Het is belangrijk om op te merken dat 2022 een transitiejaar was waarin nieuwe checklists voor inspecties in gebruikt genomen werden. Dit betekent een wijziging van de indicator “Inspecties van infrastructuur, inrichting en hygiëne in de B2C sector” naar “Inspecties van de basisscope in de B2C sector”. Alle fundamentele en meest pertinente vragen die betrekking hebben op de belangrijkste potentiële risico’s, en die voorheen opgenomen worden waren in checklists met een verschillend toepassingsgebied, worden nu gegroepeerd in één checklist onder de noemer “basisscope”. De conformiteit van producten blijft net zoals voorgaande jaren over het algemeen zeer hoog, met voor het merendeel van de indicatoren die betrekking hebben op de controle van producten een resultaat van 98 à 99% conformiteit. De conformiteit voor acrylamide in voedingsproducten en voor Campylobacter in karkassen en versneden vlees was stabiel, maar heeft nog mogelijkheid tot verbetering (conformiteit van respectievelijk 96% en 90%).

Tot slot wordt opgemerkt dat er sinds 2021 geen analyses meer worden uitgevoerd van microbiële hygiëne-indicatoren in karkassen en versneden vlees. Bijgevolg kan de indicator m.b.t. de conformiteit voor E. coli van monsters die genomen werden in slachthuizen en uitsnijderijen niet meer berekend worden en is deze uit de barometer-indicatorkorf geschrapt.

Evolutie tov. referenciejaar 2010

In vergelijking met 2010 vertoont de voedselveiligheidsbarometer (versie 2) van 2022 een stijging van 10,0%. Deze is hoofdzakelijk het gevolg van gunstige evoluties m.b.t. de autocontrole en het aantal gerapporteerde gevallen van salmonellose en campylobacteriose per 100.000 inwoners. De conformiteit van producten blijft over het algemeen hoog met een gunstige evolutie voor Campylobacter op karkassen en versneden vlees.