Activiteitenverslag 2021 van het FAVV - Globale controleresultaten

- Globale analyseresultaten - Sectorale bemonsteringsplannen

Controles

Laatst bijgewerkt op 07.06.2022

Elk bedrijf actief in de voedselketen moet bij het FAVV gekend zijn en wordt systematisch en volgens een vooraf bepaalde frequentie (PDF) door het Agentschap gecontroleerd.

Als een controleur zich naar een bedrijf begeeft voor een inspectie, een monstername of een specifieke onderzoeksopdracht dan voert hij een missie uit.

Tijdens een inspectie wordt een controle van de activiteiten van een onderneming uitgevoerd. Er wordt gebruik gemaakt van een of meerdere checklist(en) om op een objectieve manier alle te controleren punten te evalueren. Aan elk te controleren punt wordt een bepaalde weging gegeven. Deze checklists zijn vrij in te kijken op de website van het Agentschap.

Tijdens een controle kunnen ook monsters genomen worden die voor analyses naar een laboratorium worden gestuurd.

Het gebeurt ook dat een controleur naar een bedrijf gaat met een specifieke onderzoeksopdracht, bijvoorbeeld omwille van een Europese waarschuwing, een collectieve voedseltoxi-infectie, een incident in de voedselketen, een onregelmatigheid bij de import of export van een product of na een klacht van een consument.

Het eindresultaat kan ofwel conform (gunstig, met of zonder opmerkingen) zijn, tot tevredenheid van iedereen, of niet conform (ongunstig). In dit laatste geval moeten er maatregelen getroffen worden. Die kunnen gaan van een waarschuwing tot een PV, een inbeslagname van een product, een tijdelijke sluiting wanneer de situatie dit vereist en de gezondheid van de consumenten in het gedrang komt en bij zeer hardleerse ondernemingen kan zelfs een intrekking van erkenning of toelating overwogen worden. Na elk minder goed resultaat volgt er steeds een betalende hercontrole en dit tot alles in orde is.

Globale controleresultaten

Aantal missies	Aantal operatoren
114.486	60.748

In 2021 heeft de COVID-19-pandemie nog steeds een impact gehad op onze dagelijkse werking als controledienst. Deze impact hebben we echter weten te minimaliseren. Door verder te blijven werken met vereenvoudigde checklists die in 2020 werden ontwikkeld tijdens het eerste jaar van de COVID-19-pandemie en die de meeste essentiële punten inzake infrastructuur, inrichting en hygiëne bevat, kon het FAVV de duurtijd van de controlebezoeken beperken maar toch een maximale aanwezigheid op terrein behouden en maximaal blijven waken over de voedselveiligheid.

Deze aangepaste checklists werden voornamelijk gebruikt in de distributiesector. Daarnaast werd vanaf half 2021 ook de nieuwe controlemethodologie verder uitgerold waarbij gestart werd in de distributiesector en die als doel heeft om de werking van het FAVV verder te optimaliseren.

Al deze aanpassingen in de werkwijze hebben ermee toe geleid dat het FAVV in 2021 zelfs meer controlebezoeken kon uitvoeren dan de laatste jaren. Dit alles gebeurde zonder dat de veiligheid van de werknemers in de bezochte bedrijven maar ook de veiligheid van de eigen werknemers in het gedrang kwam, gezien we ondertussen heel wat meer kennis hadden over het coronavirus en onze medewerkers over gepaste beschermingsmiddelen beschikten.

Tijdens een missie kunnen meerdere types controles gerealiseerd worden: inspecties, monsternemingen en andere.
Het totaal is dus minder hoog dan de som van de verschillende lijnen in de tabel.

Maatregelen

	Aantal maatregelen
Waarschuwingen	16.849
PV's	9.465
Inbeslagnemingen	2.486
Tijdelijke sluitingen	248
Procedures voor opschorting of intrekking erkenning	103
Maatregelen ingevolge non-conformiteiten bij een ander bedrijf	331
Andere	1.382
Totaal	30.864

Resultaten van de inspecties (met checklists)

Revisie van de controlemethodologie van het FAVV

Naar aanleiding van de FIA-audit in 2018 en om te werken aan een verdere optimalisatie van de werking van het FAVV, werd door het management beslist om de bestaande methode voor het uitvoeren van inspecties te herzien. Hierbij wordt enederzijds rekening gehouden met de beschikbare middelen maar anderzijds toegezien dat de veiligheid van de voedselketen niet in het gedrang komt, integendeel.

In fase 1 werd een eerste versie van een volledig nieuwe controlescope (toepassingsgebied van een checklist) opgesteld, nl. de “basisscope”. De nieuwe controlescope omvat slechts 2 elementen: (1) de opvolging van non-conformiteiten die bij voorgaande controles bij het bedrijf werden vastgesteld en (2) de opvolging van de non-conformiteiten die vastgesteld werden tijdens de audit op het autocontrolesysteem en het bijhorende actieplan. Deze nieuwe scope werd in alle sectoren gelanceerd op 1 maart 2020 en werd gecontroleerd bij elk bezoek dat we uitvoeren volgens het jaarlijks controleplan.

In een 2e fase, die nog steeds lopende is, worden de controlescopes per (sub)sector anders opgebouwd en toegepast. Waar vroeger de fundamentele en meest pertinente items die betrekking hebben op de belangrijkste potentiële risico’s in de voedselketen terug te vinden waren in checklists met verschillende scopes (bv. in de scope “infrastructuur, inrichting en hygiëne”, de scope “traceerbaarheid”,…) worden deze voortaan gegroepeerd in één basischecklist. Deze checklist heeft eveneens de noemer “basisscope” gekregen maar is niet te verwarren met de “basisscope” uit fase 1.

Deze checklist wordt systematisch (dus bij elk inspectiebezoek) gehanteerd. Naast de basischecklist worden dan thematische en/of additionele scopes (bv. thematische scope “autocontrolesysteem”, thematische scope “dierlijke producten”,…) gebruikt en dit volgens een bepaalde frequentie of door de aanwezigheid van een specifieke trigger.

Deze 2e fase van de nieuwe methode wordt gefaseerd ingevoerd:

er werd gestart in de distributiesector: sinds 1 juli 2021 – dit is met enige maanden uitstel omwille van de COVID-19-pandemie – worden alle activiteiten in de distributie met uitzondering van de horecasector gecontroleerd aan de hand van de nieuwe methode. Op 1 september 2021 volgde ook de horecasector;
sinds 1 januari 2022 wordt de nieuwe methode toegepast in de subsectoren diervoeders, gewasbeschermingsmiddelen enmeststoffen. In de loop van 2022 zal ook gestart worden in de andere subsectoren van de transformatiesector;
in een laatste fase zal ook in de primaire sector deze nieuwe inspectiemethode ingevoerd worden.

Deze nieuwe manier van controleren werd sinds 2020 meermaals gecommuniceerd aan de beroepsfederaties en aan de consumentenverenigingen waarmee het FAVV op regelmatige basis overleg pleegt en ook via de FAVV-website. Dit om totale transparantie te bieden en om er voor te zorgen dat de nieuwe aanpak goed begrepen wordt.

Resultaten van de checklists: alle sectoren

	Aantal checklists	Conformiteit 2021 (%)
Basisscope ^*1	19.639	82,8
Infrastructuur, inrichting en hygiëne	21.887	91,2
Infrastructuur, inrichting en hygiëne & autocontrole	17.136	53,8
Infrastructuur en inrichting (voor toekennen erkenning of toelating)	383	86,7
Autocontrolesysteem	6.597	88,0
Thematische scope autocontrolesysteem ^*2	5.406	80,9
Traceerbaarheid	22.712	87,6
Meldingsplicht	18.557	97,6
Administratieve gegevens operator	45.205	90,0
Fytosanitaire controle	3.543	Niet van toepassing
Gewasbeschermingsmiddelen	3.210	89,5
Dierengezondheid	4.306	93,1
Geneesmiddelen en diergeneeskundige bedrijfsbegeleiding	6.779	86,4
Dierlijke bijproducten niet bestemd voor humane consumptie	3.781	95,9
Thematische scope dierlijke producten ^*2	413	78,5
Nevenproducten van levensmiddelen	1.555	98,7
Etikettering	12.900	87,9
Thematische scope allergenenbeheer ^*2	6.683	68,5
Rookverbod	128	94,5
Thematische scope rookverbod* ^*2	2.289	91,8
Vervoer	2.103	90,0
Erkenning uitvoer	92	92,4
Opvolging uitdehandelname en recall	6.992	84,0
Andere	7	100
Totaal	212.303	85,7

Bij het berekenen van het totaalpercentage wordt er geen rekening gehouden met de scope ‘fytosanitaire controle’.

*1 Basisscope: dit heeft betrekking op zowel de basisscope fase 1 (van toepassing in alle sectoren) als de basisscope fase 2 (in 2021 enkel van toepassing in de sector distributie).
*2 Thematische scopes: dit zijn 4 nieuwe scopes in de distributiesector waarmee gewerkt werd vanf 1 juli 2021 in alle activiteiten van deze sector, met uitzondering van de horeca. Voor de horeca werd gewerkt met deze scopes vanaf 1 september 2021

Gevalideerde autocontrole, bewezen Belgische doeltreffendheid

Autocontrole is het geheel van maatregelen die door de bedrijven zelf worden genomen om ervoor te zorgen dat hun producten:

voldoen aan de wettelijke voorschriften inzake voedselveiligheid;
voldoen aan de wettelijke voorschriften inzake kwaliteit van zijn producten (waarvoor het FAVV bevoegd is);
voldoen aan de voorschriften inzake traceerbaarheid
en het toezicht op de effectieve naleving van deze voorschriften.

En dit in alle stadia van de productie, verwerking en distributie.

Sinds 2005 moeten alle bedrijven actief in de voedselketen in hun inrichting een autocontrolesysteem implementeren om te waken over de voedselveiligheid van hun producten en dus aan de consumenten een betere bescherming te bieden. Om de bedrijven te helpen aan deze verplichting te voldoen, worden door de beroepsorganisaties autocontrolegidsen opgesteld, die door het FAVV gevalideerd worden.

Bedrijven die hun autocontrolesysteem hebben laten valideren, genieten van een verlaging van de inspectiefrequentie door het FAVV en van een lagere jaarlijkse heffing. De validatie heeft een beperkte geldigheid en kan telkens vernieuwd worden. Zowel de initiële validatie alsook de hervalidaties gebeuren aan de hand van audits. De audits zijn gebaseerd op de goedgekeurde autocontrolegidsen en worden uitgevoerd aan de hand van checklists die door het FAVV zijn opgesteld in overleg met de vertegenwoordigers van de betrokken beroepsverenigingen. Voor enkele activiteiten die nog niet door een gids gedekt zijn (er is een gids beschikbaar voor meer dan 99% van de bedrijven) heeft het FAVV specifieke instrumenten uitgewerkt om de bedrijven te helpen.

Eind 2021 beschikten 25.429 inrichtingen over een gevalideerd autocontrolesysteem voor al hun activiteiten.

Een vergelijking met de cijfers van 2019 en eerder is niet mogelijk door de gewijzigde aanpak in indeling van de activiteiten en bedrijven vanaf 2020. De cijfers van 2021 zijn gelijklopend met de cijfers van 2020. Door de situatie met Covid-19 hebben verschillende bedrijven mogelijk hun audit uitgesteld.

De resultaten van de inspectiemissies zijn beduidend beter in bedrijven die beschikken over een gevalideerd autocontrolesysteem (ACS).